Çağımızda “madde rikkat peyda ettikçe hayat şiddet peyda etmeye” başladı. Maddenin yeni teknolojik gelişimlerle inkişâfı hayatı bir yandan kolaylaştırırken diğer yandan zorlaştırıyor. Gelişen teknolojinin en problemli hale getirdiği alan gençliktir. Gençliğin problemleri âdetâ gelişen teknolojiyle doğru orantılı olarak her geçen gün artmaktadır. XX. yüzyılın ikinci yarısına kadar gençlerin kişilikleri aile, okul ve çevre ekseninde teşekkül ediyordu. Ağırlıklı biçimde aile, ardından okul ve onun ardından sosyal çevre gençlerin şahsiyetlerini yoğuruyordu. Gelişen teknoloji bunlara bir dördüncü unsur daha ekledi: Görsel medya. Adı TV, radyo, bilgisayar ve internet şeklinde sıralanan bu ortam, gençlerin kişiliklerinin oluşum sürecinde sonradan devreye girdi ama süratle ilk sıraya yerleşti. İnsan ilişkilerini etkileyen bir araç haline geliverdi. Bu yüzden gençliğin belli başlı problemlerinin temelinde medyanın ciddi etkisinin olduğu kesindir. Genç, bedeni canlı, ruhu diri; gönlü paylaşıma açık, hayattan beklentisi yüksek insan demektir. Ergenlik dönemini aşmış yetişkinlik dönemine doğru seyretmektedir. Genç insanda bulunan ve dilimizde “delikanlılık” lafzıyla ifade edilen canlılık ve heyecan, onu üretken kılan en önemli özelliktir. Delikanlılığın temeli feragat ve diğerkâmlıktır. Bu yüzden denir ki: İnsanlar genelde: Yirmi yaşına kadar idealist, yirmiden otuza kadar sosyalist; yani sosyal adalet ve paylaşımdan yana, otuzdan sonra hayatın gerçeklerini görüp realist olur, kırk yaşından sonra ise kapitalist olur. .”[1] Genç insanı daha çok duyguları yönetir. Bu yüzden Efendimiz (s.a) der ki: “Gençlik deliliğin bir türüdür.” [2] الشباب شعبة من الجنونة Allah Râsulü der ki: “İnsanoğlu yaşlandıkça iki duygu gençleşir. Onlar da mal sevgisi ve uzun yaşama arzusudur.Gençlik ve gençler milletin istikbal potansiyelidir. Bu yüzden gençlik ve gençler çok önemsenmiştir. Kur’an’da hayatlarını tevhid mücadelesine ayırmış gençlerden bahsedilir.
1- Hz. İbrahim’in Nemrud ve kavminin putlarına karşı tevhid mücadelesi,
2- Hz. Yusuf’un genç yaşta başından geçen problemler,
3- Hz. Musa’nın Mısır’da Firavun’un sarayında çektiği sıkıntılar,
4- Hz. Meryem’in iffeti uğruna çektikleri,
5- Ashâb-ı Kehf vs.
Başta Kur’an ve Hz. Peygamber (s.a)’in uygulamaları olmak üzere İslâm gençlere ve gençliğe büyük bir değer atfetmiştir. Hz. Peygamber’in etrafında sorumluluk ve yetki verdiği insanların büyük çoğunluğu gençlerden oluşmaktaydı.
Fütüvvet geleneği / delikanlılık
Genç sahâbîler – Hz. Ali ve fütüvvet
Gençlerdeki diğerkâmlık ve mürüvvet
Ayrıca İslam tarihi boyunca gelişen Fütüvvet geleneği ve Ahilik, gençlerin hem manevi ve kalbî eğitimlerini, hem de mesleki formasyonlarını sağlayan kurumlar olmuştur. Değişen ve gelişen şartlar ve teknoloji ile iletişim araçları dünyayı büyük bir köy haline getirmiştir. İletişim ağının her geçen gün etkisini artırması kültürel kirlenmişliğin önünü açmakta ve pek çok problemi beraberinde getirmektedir. Kültürel kirlenmişliğin en önemli problem alanı gençler ve gençliktir. Çağımızda gençliğin problemlerini artıran görsel ve yazılı medya özellikle kullandığı cinsellik objeleriyle gençleri menfi olarak etkilemektedir. Kadın ve erkek dergilerindeki modeller gençlerin değerlerini allak bullak etmekte, tensel hazlar ve cinsel arzular daha öne çıkmaktadır. Cinselliğin çok rahat ortamlarda yaygınlaşması erkeklerde evlenme ve yuva kurmada isteksizlik doğurmakta, kadınlarda da anne olma ve çocuk yetiştirme duygularına ket vurmaktadır. İzlenen diziler, televole kültürü ve okunan dedikodu sayfaları gençlerin ciddi ve hayati konulara yönelmesine engel olmaktadır.
ÇEŞİTLİ GENÇLİK PROBLEMLERİ
I- KİŞİLİK PROBLEMLERİ
Gençlerin ve gençliğin her devirde en önemli problemi şahsiyet yani kişilik problemidir. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecinde gençlerin kendilerini ispat ve özgüven noktasında ciddi problemler yaşadığı bilinmektedir. Bu dönemde gerekli sevgi ve güven gösterilmeyen gençler daha uzun ve problemli bir intibak süreci yaşarlar. Her dönemde olduğu gibi bugün de toplumsal problemlere sebebiyet veren gençler genelde dağılmış ailelerde ya da sevgisiz ortamlarda Hudâî nâbit olarak büyümüş olanlardır. Bugün tinerci, kapkaçcı gibi sıfatlarla suça itilmiş çocuklarda yaygın problem sevgisizlik ve ilgisizliktir. Gençlerin özgüvenle büyümelerini sağlayacak bir sevgi ve güven ortamı hazırlandığında kişilik problemi kolay aşılabilecek bir meseledir.
II- ÂİLE ÇEVRESİNDEN KAYNAKLANAN PROBLEMLER
1- Anne-babanın İslamî eğitimdeki yetersizliği
2- Âile içindeki fikrî uyuşmazlıklar, eş seçiminde yapılan hatalar
3- Kardeşler ve diğer âile fertleri arasındaki uyuşmazlıklar
4- Dünyaya düşkünlüğün eş ve çocuklar üzerinde bırakabileceği menfî tesirler
5- Çoluk-çocuk mükellefiyetinden gaflet.
II- SOSYAL ÇEVREDEN KAYNAKLANAN PROBLEMLER
Bülûğ çağı ile birlikte gençler, arkadaş ve dost çevreleriyle daha sıkı ilişkiler kurmaya başlarlar. Bu dönemde çocukların iyi aile çocuklarıyla arkadaşlık ve dostluklar kurmalarını sağlamak ve onların davranış ve ilişkilerini hissettirmeden takip etmek ve problemlerin çözümünde asla baskıcı olmadan destek olmak son derece önemli bir davranıştır. Çocuklarına otoriter yaklaşımla sahip çıkan ebeveynler farkında olmadan çocuklarını ellerinden kaçırır, ya isyankar ya da pısırık yaparlar. Gençlere arkadaş gibi yaklaşmak; en olumsuz taleplerini bile azarlamadan ikna ederek aşmaya çalışmak lazımdır. Sertlik gençleri bazı şeyleri gizlemeye hatta daha zorda kalınca yalan söylemeye bile sevkedebilir. Bu dönem gençlerin kötü arkadaşlar sebebiyle kötü alışkanlıklar kazanabileceği zamanlardır. Kötü alışkanlıklardan kurtulmanın yolu ise hiç başlamamaktır.
1- Okul ve Eğitim Müesseselerinde Karşılaşılabilecek Tehlike ve Tuzaklar
Kötü Arkadaştan Bulaşabilecek Zararlı Alışkanlıklar:
Sigara
Alkol
Uyuşturucu
Kumar ve Şans Oyunları
Fuhuş ve Zinâ
2- Sokak ve Sosyal Çevreden Kaynaklanan Problemler
İnsanın şahsiyetini oluşturan ilk alan aile olmakla birlikte okul ile sosyal çevrenin de önemli bir yeri vardır. Köyden şehre akın sürecinde hızla değişen sosyal dokuda, çok ciddi problemler yaşanmaktadır. Gençlerin bu türlü problemlerden etkilenmemesi için onlara steril bir ortam sunmak mümkün olmadığına göre, sokağın menfi tesirini azaltacak faaliyetlerde bulunmak; sportif ve kültürel etkinliklerle gençlerin boş zamanlarını doldurmak gerekmektedir. Gençlerin sosyal çevreden kaynaklanan problemlerini şöyle sıralayabiliriz:
1- İş hayatında ve arkadaş muhîtinde karşılaşılabilecek tehlikeler,
2- Toplumda kınanma korkusu, yalnızlık hissi ve bunun meydana getirebileceği çift şahsiyetlilik,
3- Ahlâkî tefessühün getirdiği tuzaklar,
4- Değer ölçülerinin değişmesi veya değiştirilmeye çalışılması, kültür emperyalizmi
3- İnanç Problemleri:
Kişilik problemleri yaşayan ve her türlü kültürel kirlenmişliğe açık olan gençlerin en önemli sıkıntılarından biri de dinlerini tam ve doğru olarak öğrenememekten kaynaklanan inanç problemleridir. Çeşitli sapık mezhep ve din mensuplarının el atmak için fırsat kolladığı gençlerimizi onların ağından kurtaracak en sağlam yöntem, onları sağlam dini bilgi ve duygularla donatmak, dini hayatın manevi tecrübelerinden geçirmektir.
Misyonerlik, Satanizm, Ateizm gibi akımların, Krişnacılık ve Doğu Dinleri gibi sapık fırkaların kol gezdiği günümüzde gençlik ciddi bir inanç tehlikesiyle karşı karşıyadır. Geçmiş dönemlerde ideolojik düşüncelerle ayrıştırılmaya çalışılan gençlik bugün çok daha farklı argümanlar kullanılarak inanç bakımından problemli hale getirilmek istenmektedir.
IV- TEKNOLOJİK GELİŞİMİN GETİRDİĞİ TUZAKLAR
Medyanın ve iletişim organlarının insan üzerindeki gücü tartışılmayacak bir gerçektir. İnsanların zamanlarının büyük bir bölümünün televizyon, bilgisayar ve internet karşısında geçtiğini düşünürsek gençlerimizin ne tür bir bombardıman ile karşı karşıya olduğu anlaşılmış olur. İletişim araçlarını hayatımızdan çıkarmak mümkün olmadığına göre onları bilinçli ve yararlı bir biçimde kullanmayı gençlere öğretmek gerekiyor. Bu da sabırla ve onların duygularına ve tercihlerine değer vererek aşılabilecek bir engeldir. Teknolojinin getirdiği modern imkânları ve problemlerini şöyle sıralayabiliriz:
1- Televizyon ve internetin tuzakları
2- Teknolojiyle birlikte makineleşen insanlar ve kaybolan insânî duygular; merhamet, şefkat, yardımseverlik, komşuluk ve misafirperverlik vs. gibi.
3- Gayr-i insani meskenlerin ses ve görüntü ile âile mahremiyetini haleldâr etmesi, gayr-i mütecanis insanların aynı çatı altında, kerhen de olsa, bir arada yaşamaya icbar edilmesi
MÜSLÜMAN BİR GENÇ NASIL OLMALI?
Bütün bu tehlike ve tuzaklara rağmen ebediyet yolculuğunu sağlıklı biçimde ikmâl edebilmek, Allah Rasûlü’nin gösterdiği biçimde istikâmet çizgisinde yürümekle, sünnet rotasını takip etmekle mümkün olabilecektir. Çağdaş gençliğin kişilikli ve problemlerini çözmüş olarak yetişmesi için önerilerimizi şöyle sıralayabiliriz;
1. Gençlerimizin akli özelliklerini nazar-ı itibara alarak gerekli dinî ve dünyevî bilgilerle bezemek ve kafalarını yararlı şeylerle donatmak,
2. Gönül dünyalarını duygu ve sevgi ile yoğurarak kulluk bilinci ile ahlakî erdemlere ulaştırmak,
3. Güçlü bir irade ile nefislerine hâkim kişilikler haline gelmelerini sağlayacak manevi eğitim sürecinden geçirmek,
4. Düzgün bir ibadet hayatını özendirmek ve bu tür bir hayatın insanın kendisine ve diğer insanlara saygılı olmayı sağlayacak bir altyapı oluşturduğunu anlatmak ve bunu fiilen göstermek,
5. Toplum değerleriyle çatışmadan kendine güvenen, inandığı gibi yaşayan kişiliklere sahip olmalarını sağlamak,
6. Gençlerdeki model insan tutkusu ve onlarla aynileşme duygusundan yola çıkarak onların dünyalarına uygun modeller sunmak. Özellikle tarihî kahramanların hikâyeleriyle, eserleriyle ya da bunlar hakkında yapılan belgesellerle fikri planda gençleri besleyip özendirmek. Bir de yaşayan model insanlarla onları buluşturmak. Gerek akranları arasından, gerekse daha büyüklerden model olabilecek insanlarla bir araya getirmek bu konuda en etkili yoldur.
7- Gençleri sorumluluk sahibi kişiler olarak yetiştirmek.
[1] Buhârî, Rikâk, 5
[2] Keşfü’l-hafâ, II, 4, hadis: 1530
